Rak prostaty

Rak prostaty (zwany również rakiem gruczołu krokowego lub rakiem stercza) to niekontrolowany wzrost liczby komórek wykazujących cechy złośliwości. W Polsce jest drugim (po raku płuca) najczęściej występującym nowotworem u mężczyzn. Przebieg choroby nie zawsze wygląda tak samo – u niektórych osób choroba będzie postępować powoli, u innych – dojdzie do zajęcia tkanek otaczających stercz oraz do powstania przerzutów. 

Czynniki ryzyka raka prostaty

• otyłość,
• siedzący tryb życia,
• wstrzemięźliwość płciowa,
• stany zapalne dróg moczowych,
• wiek – prawdopodobieństwo zachorowania na raka gruczołu krokowego wzrasta po 50. roku życia,
• czynniki genetyczne.

Ryzyko zachorowania na raka stercza jest szczególnie duże (ponad dwukrotniewiększe) u mężczyzn, których ojciec lub brat chorował lub choruje na ten nowotwór.

Profilaktyka raka prostaty

Wczesnemu wykrywaniu raka stercza może służyć regularne badanie gruczołu krokowego u urologa. Co najmniej raz w roku zaleca się je osobom, które przekroczyły 50. Rok życia lub wcześniej, w przypadku pojawienia się objawów zaburzeń w oddawaniu moczu, lub wówczas, gdy w najbliższej rodzinie (ojciec, brat) odnotowano zachorowanie na raka stercza w młodym wieku. 

Wielu mężczyzn odwleka wizytę u urologa. Spowodowane jest to zarówno skrępowaniem, jak i brakiem podstawowej wiedzy na temat chorób stercza oraz możliwości ich leczenia.

Objawy raka prostaty

Do najczęstszych objawów raka prostaty należą

• częste oddawanie moczu, także w nocy,
• trudności w oddawaniu moczu (trudności w rozpoczęciu oddawania moczu, słaby lub przerywany strumień),
• wrażenie niepełnego opróżnienia pęcherza.

Jeśli rozwój raka postępuje, wówczas dochodzi do powiększenia samego narządu oraz zajęcia otaczających tkanek, co wywoływać może następujące objawy:

• krwiomocz,
• uczucie pieczenia przy oddawaniu moczu,
• bóle w podbrzuszu,
• nietrzymanie moczu,
• zaburzenia wzwodu,
• bóle okolicy lędźwiowej oraz krocza,
• obecność krwi w spermie

Diagnostyka raka prostaty

Jednym z najbardziej skutecznych badań jest wykonywane przez urologa badanie DRE, czyli badanie stercza przez odbytnicę (per rectum). Badanie to umożliwia ocenę wielkości gruczołu krokowego oraz ewentualne wczesne wykrycie zmian w obrębie stercza. Jest to badanie podstawowe, któremu mężczyźni powinni się poddawać raz w roku. Badanie przezrektalne najszybciej i stosunkowo bezbłędnie wykrywa miejscowe zmiany stercza o różnym charakterze. Kolejnym krokiem w przypadku podejrzenia raka stercza lub określenia grupy ryzyka jest badanie krwi, w celu oznaczenia czynności nerek oraz badanie stężenia markera nowotworowego, charakterystycznego dla raka stercza – tzw. antygenu PSA. Jego stężenie wzrasta głównie w raku stercza.

Podwyższone stężenie PSA w surowicy krwi jest ważnym objawem i może służyć, w przypadku potwierdzenia diagnozy nowotworowej, do monitorowania postępu choroby. Dzięki badaniu PSA możliwe jest także wykrycie choroby w jej bezobjawowej fazie, a co za tym idzie podjęcie wczesnego najlepiej rokującego leczenia raka, zanim pojawią się przerzuty do węzłów chłonnych i kości. Stopień opróżnienia pęcherza i obecność wcześniej opisanych powikłań można przeanalizować w oparciu o ultrasonografię, która umożliwia ocenę nerek, pęcherza moczowego, wymiarów stercza i objętości moczu, jaka pozostaje w pęcherzu po zakończeniu jego oddawania.

Dokładne pomiary stercza oraz jego budowę można ocenić jedynie w ultrasonograficznym badaniu przez odbytniczym (TRUS). Podczas tego badania można przeprowadzić biopsję gruboigłową stercza (ocena histopatologiczna). Jest ona konieczna w przypadku podwyższonego stężenia PSA. Ocenę zaawansowania raka gruczołu krokowego umożliwia wykonanie badań obrazowych. Scyntygrafia kości jest standardowym badaniem oceniającym obecność przerzutów do układu kostnego, natomiast tomografiia komputerowa oraz rezonans magnetyczny pozwalają na ocenę zaawansowania choroby i stwierdzenie ewentualnie przerzutów do innych narządów.

Leczenie raka prostaty

Leczenie zależy od różnych czynników, ale przede wszystkim od stopnia zaawansowania choroby, jej złośliwości (agresywności) oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Coraz popularniejsze w uroonkologii staje się podejście stosowania terapii „szytej na miarę”, w której diagnostyka i leczenie są dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Zasadniczo leczenie nowotworu gruczołu krokowego dzieli się na dwa rodzaje:

• radykalne – gdy celem jest całkowite wyleczenie pacjenta,
• paliatywne – gdy nie da się uzyskać całkowitego wyleczenia, ale można istotnie wydłużyć czas życia i poprawić jego komfort.

Każda z przedstawionych poniżej metod ma swoje zalety i ograniczenia. Decyzję, którą z nich należy zastosować, podejmuje pacjent wraz z lekarzem po przedstawieniu zarówno możliwych do uzyskania korzyści, jak i związanych z nią zagrożeń.