Rak piersi

Rak piersi to nowotwór, który tworzy się w tkankach piersi – zwykle w przewodach mlekowych (które transportują mleko do brodawki sutkowej) lub zrazikach (gruczołach wytwarzających mleko). Występuje zarówno u kobiet jak i u mężczyzn, chociaż u tych drugich jest rzadkością.

Rak piersi jest chorobą niejednorodną. Wybór sposobu leczenia zależy od dwóch kluczowych informacji:

1. stopień zaawansowania nowotworu: lekarz ustala go przy pomocy tzw. Skali TNM (z ang.: Tumor, Nodes, Metastasis), czyli poprzez określenie: wielkości pierwotnego guza w piersi (T), obecności przerzutów nowotworu w węzłach chłonnych (N) oraz ewentualnej obecności przerzutów nowotworu w innych narządach (np. w wątrobie, płucach, kościach i in.; M).

2. podtyp biologiczny: lekarz określa go na podstawie oceny obecności receptorów hormonalnych (estrogenowych – ER i progesteronowych – PR) w komórkach raka oraz ekspresji receptora HER2 i markera Ki67.

Wiedza o podtypie nowotworu jest bardzo ważna, ponieważ to na jego podstawie lekarze dobierają najlepsze dla Ciebie leczenie. Dlatego upewnij się, że miałaś wykonane badania oznaczające receptory hormonalne: estrogenowe i progesteronowe, receptor HER2 oraz wskaźnik tempa namnażania (proliferacji) komórek nowotworowych Ki-67.

Czynniki ryzyka raka piersi

Dokładna przyczyna raka piersi nie jest znana, ale istnieje kilka zidentyfikowanych czynników ryzyka rozwoju tej choroby. Ważne jest, aby pamiętać, że posiadanie czynnika ryzyka zwiększa ryzyko rozwoju raka, ale nie oznacza, że na pewno zachorujesz. Podobnie, brak czynnika ryzyka nie oznacza, że na pewno na niego nie zachorujesz.

Najważniejsze czynniki ryzyka:

• Płeć żeńska
• Rosnący wiek
• Predyspozycje genetyczne (zachorowania w rodzinie lub mutacje genów)
• Narażenie na działanie estrogenów
• Narażenie na promieniowanie jonizujące
• Mała liczba potomstwa lub jego brak
• Rozpoznanie atypowego rozrostu nabłonka piersi w przeszłości
• Otyłość
• Alkohol

Profilaktyka raka piersi

Jeśli chodzi o profilaktykę pierwotną raka piersi (zapobieganie zachorowaniom), to istotnym elementem jest prowadzony styl życia – ważne jest między innymi unikanie nadmiernych ilości tłuszczu w diecie i walka z otyłością oraz ograniczenie spożycia alkoholu. Istotna jest także regularna aktywność fizyczna czy zdrowy sen 8 godzin na dobę. 

Zarówno mammografia, jak i badanie USG należą do tzw. profilaktyki wtórnej raka piersi (wczesne wykrywanie), choć de facto tylko mammografia jest w Programie Przesiewowych Badań Profilaktycznych, który jest darmowy i nie potrzeba na niego skierowania. Badania te mogą pokazać zmiany, które nie są jeszcze wyczuwalne w dotyku. USG piersi należy wykonywać od 20. do 30. roku życia co 2 lata, a po 30. roku życia co roku. Mammografię z kolei wykonują kobiety w wieku 50-69 lat, które w ciągu ostatnich 2 lat nie miały wykonywanej mammografii. Nie do przecenienia w profilaktyce raka piersi jest również badanie palpacyjne piersi – zarówno samodzielne jak i w gabinecie lekarskim.

Zapoznaj się z programem profilaktyki raka piersi skierowany do kobiet wieku 50–69 lat.

Objawy raka piersi

Objawami raka piersi mogą być:

• Guzek w piersi
• Zmiana rozmiaru lub kształtu piersi
• Zagłębienie skóry lub zgrubienie w tkance piersi
• Wciągnięta brodawka sutkowa
• Wysypka na brodawce
• Wyciek z brodawki
• Obrzęk lub guzek w dole pachowym
• Ból lub dyskomfort w piersi, który nie ustępuje
• Zaczerwienienie skóry
• Pogrubienie skóry

W przypadku wystąpienia któregokolwiek z tych objawów należy skontaktować się z lekarzem. Pamiętaj, że nie każdy guzek jest nowotworem, ale każdy trzeba zbadać, skonsultować z lekarzem itp.

Diagnostyka raka piersi

Rak piersi jest zwykle rozpoznawany poprzez badanie lekarskie, badania obrazowe i biopsję.

Badanie lekarskie 

Twój lekarz zbada Twoje piersi i węzły chłonne. Zapyta Cię o występowanie raka piersi w rodzinie, a także czy przebyłaś menopauzę. Może również pobrać próbkę krwi do rutynowych badań. Jeśli istnieje podejrzenie, że możesz mieć w piersi guz, skieruje Cię na badania obrazowe.

Badanie obrazowe

Techniki obrazowania piersi u kobiet, u których istnieje podejrzenie raka obejmują mammografię, ultrasonografię (USG) i rezonans magnetyczny (MRI):

• Mammografia: Mammografia jest typem niskodawkowego prześwietlenia rentgenowskiego, które wyszukuje w piersi nowotwory we wczesnym stadium. Twoje piersi zostaną umieszczone w aparacie i

wsunięte między dwie płyty, w celu uzyskania wyraźnego obrazu. Jeśli mammografia wykaże jakiekolwiek podejrzane zmiany w Twoich piersiach, lekarz zleci dalsze badania.

• USG: Ultrasonografia używa fal dźwiękowych wysokiej częstotliwości, w celu stworzenia obrazu wnętrza Twojego ciała. W poszukiwaniu zmiany lekarz trzyma w ręce głowicę ultrasonograficzną, która pozwala na zbadanie piersi i węzłów chłonnych pod pachą. USG może również pokazać, czy zmiana jest lita, czy jest torbielą wypełnioną płynem.

• Rezonans magnetyczny: MRI wykorzystuje pole magnetyczne i fale radiowe, w celu uzyskania szczegółowego obrazu wnętrza Twojego ciała. Rezonans jest to zwykle duża tuba zawierająca potężne magnesy. Podczas skanowania, które trwa 15-90 minut, leżysz w środku urządzenia. Chociaż rezonans nie jest stosowany jako badanie rutynowe, może być potrzebny w pewnych okolicznościach, na przykład u pacjentów z obciążonym wywiadem rodzinnym w kierunku raka piersi, mutacjami BRCA, implantami piersi, rakiem zrazikowym, jeśli istnieje podejrzenie mnogich ognisk nowotworu lub jeśli wyniki innych technik obrazowania są niejednoznaczne (Cardoso i wsp. 2019). MRI służy również do sprawdzenia, czy guz zareagował na leczenie i w celu zaplanowania dalszej terapii.

Biopsja

Gdy istnieje podejrzenie raka piersi, przed planowanym leczeniem wykonuje się biopsję guza (Cardoso i wsp. 2019). Biopsja wykonywana jest za pomocą igły, w trakcie badania USG (lub czasami pod kontrolą mammografii lub MRI, jeśli guz nie jest widoczny w badaniu ultrasonograficznym), aby upewnić się, że tkanka pobierana jest z właściwego obszaru w piersi. Biopsja dostarcza lekarzom ważnych informacji na temat rodzaju raka piersi.

W momencie wykonywania biopsji w guzie może zostać umieszczony znacznik, aby w późniejszym terminie ułatwić chirurgom usunięcie nowotworu w całości.

Genetyka raka piersi

Obciążenie rodzinne odgrywa bardzo ważną rolę w tym, czy u kobiety rozwinie się rak piersi, czy nie. U kobiet posiadających krewnego pierwszego stopnia (rodzic, rodzeństwo lub dziecko), u którego wystąpił rak piersi, występuje dwa razy większe ryzyko rozwoju nowotworu w porównaniu z kobietami bez takiego wywiadu. Ryzyko wzrasta trzykrotnie, jeśli u krewnej zdiagnozowano raka piersi przed menopauzą.

Mutacja BRCA

Około 5% ogółu przypadków raka piersi i do 25% przypadków raka piersi uwarunkowanych rodzinnie

spowodowanych jest mutacją genu BRCA1 lub BRCA2. Kobieta z mutacją BRCA1 ma 65-95-procentowe ryzyko zachorowania na raka piersi, a ponad 90% dziedzicznych nowotworów piersi i jajnika uważa się za związane z mutacją BRCA1 ub BRCA2

W przypadku stwierdzenia mutacji BRCA opieką genetyczną powinna być objęta cała rodzina. 

Jeśli jesteś nosicielem mutacji, nie oznacza, że zachorujesz na rak, ale trzeba się badać).

Leczenie raka piersi

Leczenie zależy od wielu czynników, w tym, jak bardzo zaawansowany jest Twój rak, jaki jest jego typ (patrz poniżej) oraz od oceny ryzyka. Leczenie najlepiej odbywać w specjalistycznym ośrodku, który zajmuje się dużą liczbą pacjentów z rakiem piersi.

Materiały do pobrania: